Faktoring Nedir?

Faktoring, bir firmanın vadeli alacağının, faktoring şirketi tarafından temlik (devir) alınması karşılığında belli bir iskonto oranı ile peşinen ödenmesi işlemidir.

Örneğin;  Arçelik A.Ş. firması Yamanlar Ltd. Şti. firmasına mal satmış karşılığında 1 yıl vadeli 1 milyon USD tutarında bir senet almıştır. Arçelik firmasının bu tutarı tahsil etmesi için 1 yıl beklemesi gerekecektir. Arçelik bir yıldan önce bu alacağını tahsil etmek istediğinde bir faktoring şirketiyle anlaşabilir.

Arçelik firması bu senetten olan alacak hakkını Faktoring firmasına temlik eder. Faktoring firması belli bir oranda uygulayacağı faiz ile 1 milyon USD’yi iskonto ederek 950 bin USD’yi Arçelik firmasına öder. Yamanlar Ltd. firması bir yıl sonunda 1 milyon USD’yi Arçelik firmasına değil faktoring firmasına ödeyecektir. Çünkü artık alacak hakkı faktoringe devredilmiştir. Bu şekilde Arçelik firması bir yıl beklemeden alacağını, belli bir tutar (50 bin USD) maliyete katlanarak tahsil etmiş olur.

Pekala vade sonunda Yamanlar firması borcunu ödemezse ne olacak? Burada yapılan faktoring’in türü önemli.. Eğer işlem, Gayri Kabili Rücu Faktoring işlemi ise alıcı firma borcunu ödemediğinde faktoring firması bu borcu Arçelik firmasına rücu edemeyecek, tahsilat için kendisi çabalayacaktır. İşlem Kabili Rücu Faktoring işlemi ise alıcı firma borcunu ödemediğinde faktoring firması borcu Arçelik firmasına rücu edecek ve parasını Arçelikten tahsil edebilecektir. Bu durumda tahsilatın peşine Arçelik firması düşecektir.

İhracat Faktoringi

Yurt içi satışlardan olan vadeli alacakların temliki yoluyla satıcı firma, finansman sağlamış olacaktır. Bu faktoring işleminin finansman sağlama fonksiyonudur. Faktoring işlemlerinin finansman sağlamanın yanında, garanti ve tahsilat fonksiyonları da vardır. Fakat yurt içi satışlarda tahsilat işlemleri için bir aracıya ve alıcının borcunu ödeyeceği hususunda bir garantiye olan ihtiyaç yurt dışı satışlara göre daha azdır. 

Yurt dışı satışlarda karşı taraftaki alıcının güvenilirliğini tespit etmek satıcı firmalar için kolay olmayabilir. Karşı tarafın yükümlülüğünü yerine getirmeme riski vardır. Bu noktada satıcı firma alıcının borcunu ödeyeceği noktasında bir garantöre ihtiyaç duyacaktır. Bunun dışında karşı taraf borcunu kesin ödeyecek dahi olsa tahsilat aşamasında daha hızlı ve zamanında tahsilatın gerçekleşmesi için yine uzman bir tahsilatçıya ihtiyaç duyabilecektir.

İşte bu ihtiyaçlara binaen faktoring şirketleri firmaların yurtdışına yapacakları satışlar için de finansman, garanti ve tahsilat hizmetleri vermektedir.

Arçelik A.Ş. firması Polonya'da yerleşik Lech Co. firmasına satış yapacaktır. LEch Co. firması satış tutarını 1 yıl sonra yapmak istemektedir. Arçelik firması bu firmanın finansman yapısını, ödeme gücünü ve güvenilirliğini bilmediğinden bu işleme girmekte tedirgin davranacaktır. Fakat şayet bir başka kurum bu satış için garanti verirse (risk ortadan kalkarsa) satış işlemi gerçekleşebilecektir. İşte bu noktada Türkiye'de yerleşik bir faktoring şirketi garanti için devreye girebilir. 

Türk Faktoring şirketi polonyadaki muhabir faktoring şirketinden bu firmayla ilgili bilgi alıp bu firmaya bir limit tahsil etmektedir. (örneğin 10 milyon usd limit tahsil edildi diyelim, Bu şu manaya gelir Faktoring şirketi Lech Co. firmasının 10 milyon usd tutarında kadar yapacağı alışlar için Arçelik firmasına garanti verebilecektir.) Limit tahsis edildikten sonra Arçelik firması Lech firmasına satış yapacak faturaları Türk faktoring firmasına temlik edecektir. Türk faktoring firması ise bu faturaları Muhabir faktoring firmasına temlik edecektir. Vadesi geldiğinde Muhabir faktor tahsilatı gerçekleştirecek ve tutarı Türk faktöre aktaracaktır. Türk faktör ise komisyon ve diğer giderleri kestikten sonra kalan tutarı Arçelik firmasına aktaracaktır. 

Vade sonunda karşıdaki firma borcunu ödemese dahi Türk faktör daha önceden garanti ettiği üzere tutarı firmaya aktaracaktır. 

Ayrıca Şayet Arçelik A.Ş. firması isterse, vadesi gelmeden de (satıştan hemen sonra) alacaklı olduğu tutarın bir kısmını ön ödeme ile Türk Faktoring firmasından tahsil edebilir. (Elbette belli bir iskonto oranı ile) 

İhracat Faktoring işlemlerinde firmaların iki tür maliyeti oluşmaktadır.
1)Faktoring Komisyonu-Garanti ve tahsilat hizmetleri karşılığında alınan ücret.
2)Faktoring Ücreti-Ön ödeme yapılması durumunda (vadesinden önce tahsil edilmesi) alınan ücret. (Bir iskonto oranı ile alınır. Genellikle Libor+spread olarak belirlenir.)

Faktoring işlemi yukarıdaki gibi muhabir faktoring firması kullanılarak yapılabildiği gibi karşıda bir faktoring firması olmadan da yapılabilir. Arçelik açısından değişen bir şey olmayacaktır. Yurt içi satışta da yurt dışı satışta da Arçelik firmasının ilişkisi Türk faktoring firmasıyla olmaktadır.